تاسیسات الکتریکی و سیم کشی ساختمان

سیم کشی و یا برق کاری ساختمان، مهارتی است که علاوه بر تجربه کافی نیاز به رعایت قوانین و استانداردها مربوط به خود دارد. سیم کشی ساختمان شامل چند بخش است که مهمترین آنها سیم کشی برق ساختمان، سیم کشی شبکه نور و روشنایی ساختمان، سیم کشی آیفون های تصویری و خطوط تلفن و اینترنت واحدهای ساختمان است و البته سیم کشی دوربین های مدار بسته، برق اضطراری و موتورخانه در صورت نیاز برای بعضی ساختمان ها اجرا می شود.

سیم کشی برق ساختمان

 اجرای سیم کشی برق بسته به کاربردها و نوع کاربری ساختمان در دو حالت توکار و روکار انجام می گیرد؛ در حالت توکار، سیم های برق از زیر گچ و سیمان دیوار و از طریق لوله گذاری های برق رد می شوند. سیم کشی توکار خود سه حالت مختلف دارد:

1.  سیم کشی با جعبه تقسیم: در این روش در نقاط مشخصی که معمولا بالای کلید و پریزها قرار دارد، جعبه تقسیم قرار می گیرد و سیم ها در داخل این جعبه، تقسیم می شوند.

2.  سیم کشی با استفاده از جعبه کلید و پریز به جای استفاده از جعبه تقسیم: این روش متداول تر از روش قبلی است. در این حالت، فضای کافی برای سیم ها ایجاد می شود تا کلید و پریزها به راحتی در جعبه کلید نصب شوند. در این وضعیت سیم های شبکه روشنایی از سیم های شبکه برق رسانی (پریزها) جدا می شود.

3.  سیم کشی توکار با استفاده از جعبه فیوز: در این روش بخش های ساختمان به قسمت های جداگانه ای تقسیم می شوند و سیم کشی توکار به صورت جداگانه به داخل جعبه فیوزها آورده می شود. همچنین جعبه فیوز را در جایی نصب می کنند که قرار گیری لوله ها به محل تابلوی مرکزی امکان پذیر باشد. این روش از سیم کشی در مجتمع های مسکونی و اداری، بیمارستان ها و ... کاربرد دارد.

در اجرای سیم کشی روکار، سیم های برق از روی دیوار رد می شوند، تعمیر و یا تعویض سیم کشی روکار به هنگام بروز مشکلات، اتصالی ها و ... به جهت اینکه در دسترس است راحت تر انجام می شود. هرچند این روش از سیم کشی به زیبایی نمای داخلی ساختمان لطمه می زند.

در مورد لوله گذاری سیم کشی روکار، لوله ها باید محکم شده و در جای خود ثابت شوند تا آسیبی به آنها وارد نشود. در این روش هر لوله که سیم از آن رد می شود تا سطح دیوار یا سقف حداقل باید 6 میلی متر فاصله داشته باشد.

برای سیم کشی ایمن و صحیح برق، بایستی از استانداردها و قوانین مربوطه آگاه باشید:

1.  اندازه مقطع کابل های برق متفاوت بوده و متناسب با کاربری است.

سطح مقطع سیم های مربوط به سیستم های کولر گازی معادل 4 میلی متر مربع و سیستم کولر آبی معادل 2.5 میلی متر مربع است.

سطح مقطع سیم های مربوط به جریان اصلی برق معادل 4 میلی متر مربع و سیم های سیستم تولید روشنایی معادل 1.5 میلی متر مربع است.

سطح مقطع سیم های مربوط به پریز ها معادل 2.5 میلی متر مربع است.

2.  فاصله های استاندارد تعریف شده در سیم کشی برق:

فاصله کلیدهای برق از کف طبقه بین 110 تا 120 سانتی متر باشد.

فاصله بین پریز های برق و تلفن 30 سانتی متر باشد.

فاصله جعبه فیوز از کف ساختمان 150 تا 170 سانتی متر و از لوله های گاز تا 1 متر باشد.

فاصله آیفون از کف طبقه، 140 تا 150 سانتی متر باشد.

مراحل سیم کشی برق ساختمان

برای سیم کشی ساختمان مراحل زیر باید به ترتیب اجرا شود:

1.  طراحی نقشه سیم کشی ساختمان و مورد تایید قرار گرفتن از طرف سازمان نظام مهندسی

2.  تراز بندی و کنده کاری مجراهای سیم کشی در حالت سیم کشی توکار که جهت کندن جای لوله ها از دستگاه شیار زن و برای کندن بتن ها و آجرها به منظور عبور دادن لوله های سیم از دستگاه بتن کن استفاده می شود.

3.  جاگذاری جعبه ها

4.  لوله گذاری برای سیم ها

5.  سیم کشی برق طبق نقشه از قبل طراحی و تایید شده

6.  نصب پریز و کلیدهای برق در ارتفاع مناسب و محل مناسب

سیم کشی خطوط تلفن و اینترنت:

در سیم کشی خطوط تلفن به دلیل جریان فشار ضعیف تر، خطر برق گرفتگی وجود ندارد. سیستم تلفن و مخابرات هم مانند سیستم برق رسانی نیازمند یک سیم کشی دائمی و قابل اطمینان است.

برای سیم کشی تلفن به اجزا زیر نیاز است:

1.  جعبه اصلی و فرعی: کابل های اصلی مخابراتی که متعلق به شرکت مخابرات است، وارد جعبه تلفن اصلی شده و در این جعبه، سیم ها از طریق ترمینال کروز به سیم های تلفن واحدهای مختلف ساختمان متصل می شوند.

2.  کابل های مخصوص سیم کشی تلفن

3.  فیش و سرسیم مخصوص: جهت اتصال سیم تلفن نیاز به فیش مناسب برای ایجاد سرسیم و اتصال سیم به پریز تلفن است.

4.  پریزهای تلفن

نکته قابل توجه این است که سیم کشی های خط تلفن ثابت و سیستم های جریان ضعیف نباید با سیم های شبکه برق در یک لوله گذاشته شوند؛ زیرا وجود میدان الکترومغناطیسی در خطوط سیم کشی برق، ممکن است باعث ایجاد اختلال در خط تلفن و کاهش کیفیت صدا و ایجاد نویز در گوشی های تلفن ثابت شود. بنابراین سیم کشی های تلفن و برق در صورتی که قرار باشد در یک مسیر واحد قرار گیرند، بهتر است در لوله های جداگانه جاگذاری شوند؛ البته در مورد جاگذاری پریزها، بهتر است که پریزهای برق و تلفن در کنار هم قرار گیرند و دلیل آن گوشی های شارژی سیار که برای شارژ نیاز به برق دارند و مودم های شبکه اینترنت و دستگاه فکس و سایر دستگاههای ارتباطی که همزمان با جریان برق و تلفن کار می کنند، است.

سیم کشی برق اضطراری

گاهی اوقات اتفاق می افتد که منبع اصلی برق قطع شود و یا خللی در عملکرد آن به وجود آید؛ در این شرایط برق مورد نیاز از طریق سیستم برق اضطراری تامین می شود. این مسئله در مکان هایی مانند اتاق های عمل، آتش نشانی ها، کارخانجات و... اهمیت دو چندان پیدا می کند.

وظیفه تامین برق اضطراری به عهده منبع تغذیه اضطراری است. عملکرد منبع تغذیه در دو حالت منبع ذخیره کننده و منبع تولید کننده می تواند باشد.

منابع ذخیره کننده همان باطری ها هستند که قابلیت شارژ مجدد را دارند، این منابع بعد از قطع برق، بدون وقفه وصل می شوند و اغلب در مواردی کاربرد دارد که برق اصلی برای مدت کمی مثلا برای حداکثر چند ساعت قطع شود. این منابع به خودی خود تولید انرژی نمی کنند و اگر شارژ باطری ها تمام شود، دیگر نمی توان از سیستم برق اضطراری بهره مند شد.

منابع تولید کننده همان ژنراتورها هستند که انرژی غیر الکتریکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کنند، این مولدها پس از قطعی برق نیاز به چند دقیقه زمان برای آماده سازی دارند ولی قابلیت این را دارند که برای مدت طولانی جایگزین برق اصلی باشند.

سیستم برق رسانی اضطراری کاملا از شبکه برق رسانی ساختمان مجزا است، یعنی دارای کانال سیم کشی، پنل، ایستگاه توزیع و سایر تجهیزات منحصر به خود است.

در هنگام استفاده از سیستم های برق اضطراری باید به نکات زیر توجه کرد:

1.  برای وسایل الکتریکی حساس نیاز به استفاده از تجهیزات حفاظتی در برابر اضافه ولتاژ است.

2.  تا حد امکان باید از استفاده همزمان تجهیزات پرمصرف مانند تلویزیون و مایکروویو خودداری کرد؛ بدین ترتیب می توان از ژنراتور با میزان وات پایین تر و هزینه کمتر استفاده نمود.