در اکثر معماری های مدرن و سنتی و طراحی ساختمان و دکوراسیون منزل از نور طبیعی استفاده می شود، در طول روز برای روشنایی داخل خانه می توان از نور طبیعی با خواص بسیار زیاد آن استفاده می شود در بهینه سازی انرژی و طراحی های پایدار نورگیرهای سقفی نقش مهمی را ایفا می کنند، برای این که در داخل ساختمان انعکاس نور افزایش یابد از بلوک های شیشه ای استفاده می شود. در بیشتر مواقع از نورگیرها به منظور کاهش روشنایی الکتریکی به کار برده می شود.
نورگیرهای سقفی را از نظر ساختار می توان به دو نوع نورگیرهای سقفی ثابت و بازشو تقسیم کرد. نوع بازشوی آن به تنهایی دارای دو نوع بازشونده به کمک ریل دندانه دار و بازشونده به کمک فنر می باشد که نوع اول در ساختمان کاربرد بیشتری دارد. نورگیرهای سقفی بازشونده بیشتر برای استفاده از نور طبیعی در ساختمان و تهویه هوا نمونه های مناسبی هستند. البته نمونه هایی که در بازار موجود هستند هم از نظر باز و بسته شدن و هم از نظر کنترل از عایق کاری مناسبی برخوردار می باشند. نکته دیگر درباره نورگیرها مقاومت خوب آن ها در برابر باد و باران است. هم چنین نورگیرهای سقفی ساختمان در انواع مدل های دوجداره نیز روانه بازار می شوند که از قابلیت های فراوانی برخوردار هستند. در مناطقی که باد و باران شدید است بهترین کار این است که نورگیرهای بازشوی سقفی را از ناملایمات جوی دور نگه داریم.
نورگیرهای سقفی در ابعاد مختلف کاربردهای متفاوتی دارند، برای ابعاد ساختمان محدودیتی وجود ندارد بلکه تنها نکته مورد توجه کم و زیاد کردن تعداد سلول های موجود در نورگیرهای سقفی است که می توان ابعاد را بزرگ و کوچک کرد.
پنجره ها در ساختمان در انتقال نور به داخل تاثیر زیادی دارند اما نورگیرهای سقفی موجب می شود تا میزان نور ورودی به داخل ساختمان چند برابر شود. اگر از نورگیرهای سقفی استفاده کنید سبب می شود تا گرد و غبار کمتر به داخل خانه نفوذ کند و نورگیر برای رد و بدل کردن هوای داخل خانه طراحی می شود.
عایق بودن: نورگیرها علاوه بر این که برای تهویه هوا و جریان انتقال نور کاربرد دارند در جلوگیری از اتلاف انرژی نیز به شکل دوجداره و عایق ساخته می شوند.
شفافیت: یکی از اصلی ترین ویژگی های نورگیر این ست که برای روشنایی محیط و عبور نور استفاده می شود.
مقاوم بودن: به طور کلی تمامی نورگیرهای مورد استفاده در ساختمان ها و مناطق مسکونی باید استحکام لازم را داشته باشند.
در واقع اکثر پنجره های نصب شده بر روی دیوار وظیفه نورگیری را دارند، در معماری سنتی ایران نورگیرها در نمونه های مختلف علاوه بر نقش موثری که در ورود نور به داخل دارند سبب جلوه زیبای ساختمان نیز می شوند. در ادامه با برخی از این نورگیرها آشنا خواهید شد که شامل: نورگیر گلجام، شباک جامخانه، تهرانی، روشندان، پاچلاقی و... اشاره کرد. در معماری های سنتی ایران با وجود این نورگیرها نورگیری طبیعی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده که در ادامه مطلب برخی از آن ها را توضیح خواهیم داد:
نورگیر بالای سقف هورنو نامیده می شود. در قسمت های تیزه گنبد اجرا به شکل دیگر بخش ها امکان پذیر نیست، در نزدیک های تیزه سوراخ را پر نمی کنند تا قسمت باز مانده از سقف وظیفه نورگیری را انجام دهد. به عنوان مثال: در بیشتر بازارهای سنتی و قدیمی ایران سوراخ هورنو باز است تا عمل تهویه هوا و روشنایی را انجام دهد.
در گذشته در برخی مکان ها مثل: بازارها و بناهای عمومی امکان استفاده از پنجره وجود نداشت و معماران کاربندی روزن هایی را در بخش خورشیدی ایجاد می کردند که عبور و تهویه هوا را به بهترین نحوه میسر می ساخت به این نوع نورگیرهای سنتی روشندان می گفتند، شکل روشندان همانند یک کلاه فرنگی بوده و عمود بر قسمت خورشیدی کاربندی طراحی و ساخته می شود البته در برخی موارد روشندان ها چند زمینه ضلعی دارند و برخی از آن ها نیز شیشه ای بوده است به طور مثال: روشندان حوضخانه کاخ بهشت اصفهان.
نورگیرهای ارسی معمولا بیشتر در ساختمان های سردسیری و پیشخان ها به چشم می خورد. معمولا ارسی پنجره ای است مشبک در داخل محفظه ای قرار می گیرد، به طور کلی ارسی ها از پنجره و روزن های چوبی است.
در گذشته از گلجام استفاده زیادی می شد، گلجام به شیشه های رنگی و کوچکی گفته می شود که در داخل گچ می گذاشتند و در بالاترین قسمت طاق تعبیه می کردند تا به طور کامل نور رسانی به داخل بنا را انجام دهد.
معمولا ساختمان های چند طبقه برای نورگیری بهتر طبقات بالایی از نورگیرهای به سبک مدرن استفاده می کنند، نورگیرهای سقفی یکی از ابزارهای مهم در دریافت نور از دهانه کوچکی هستند که روی سقف تعبیه شده اند. حتی زمانی که آسمان تماما ابری باشد مقدار نوری که نورگیر در محیط خانه ایجاد می کند بسیار بیشتر از مقدار نور وارده از پنجره می باشد. در ادامه با برخی از این نورگیرها آشنا خواهید شد:
این مدل از نورگیرها معمولا در مکان هایی استفاده می شود که شرایط بام اجازه نصب نورگیرهای رایج را نمی دهد و فرد تنها کاری که می تواند انجام دهد نصب این نوع نورگیر است. در ساختمان هایی که زیبایی ظاهری آن اولویت دارد بسته به شرایط محیط می تواند متناسب با آن نصب و طراحی شود.
یکی دیگر از رایج ترین مدل نورگیرهای ساختمانی نورگیر ثابت می باشد، البته این نورگیرها فاقد تهویه هوا و باز و بسته شدن هستند و به طور کامل با سقف ساختمان یکپارچه می شوند.
از انواع مدل های مختلف نورگیر می توان به مدل طاقی آن نیز اشاره کرد اکثرا این مدل نورگیر در مناطق غیر مسکونی کاربرد دارد، نورگیرهای طاقی تقریبا فضای بزرگی از سقف را پوشش می دهند که ممکن است حریم خصوصی افراد را مخاطره آمیز کند به همین علت در فضای های مسکونی کاربرد چندانی ندارند.
اکثرا نورگیرهایی که در قسمت بالای حمام و آشپزخانه قرار می گیرند برای تهویه و جریان هوا بستر مناسبی را فراهم می آورند. البته میزان هوای جریان یافته از سقف، به جهت و سرعت باد و همچنین تغییر و تفاوت فشار حرارت در داخل و خارج بستگی دارد. در مواقعی از همان مجرایی که نور به داخل خانه انتقال داده می شود جریان هوای خنک نیز رد و بدل می شود البته بیشتر هوای گرم خانه از این فضا خارج می شود به همین علت برای حمام و آشپزخانه نورگیر گزینه مناسبی است.
در برخی مکان ها استفاده همزمان از شیشه و فلز برای نورگیر به چشم می خورد که علاوه بر استحکام و مقاومت در برابر صدمات برای زیبایی ظاهری ساختمان نیز امری موثر به حساب می آید. البته در حال حاضر شرایط نسبت به گذشته اندکی فرق کرده و معماران برای طراحی نورگیر از شیشه و فلزات با کیفیت و مرغوب مناسب برای مکان های مسکونی و تجاری استفاده می کنند. نورگیرهای ساختمانی در طرح و رنگ های مختلف روانه بازار می شوند و انتخاب طرح و رنگ آن به سلیقه افراد بستگی دارد. در برخی مکان ها از نورگیرهای با رنگ روشن استفاده می شود و در برخی مکان های مذهبی نیز نورگیرها با طرح های متفاوت احساس آرامش و تکامل را تداعی می کند.
به مقاله نورگیر سقف ساختمان و انواع آن چه امتیازی می دهید
۵
۴
۳
۲
۱
