از سال 1370 قانونی در مجلس تصویب شد که طی آن کارفرمایان و دولت در انتهای هر سال مبلغی را به عنوان عیدی سالانه به کارمندان،کارکنان و کارگران پرداخت نماید. کلمه سالانه در این قانون بسیار مهم است چرا که این عیدی با دیگر مبالغی که کارفرما در اعیاد و جشن های مختلف به کارکنان خود می دهند متفاوت است. به موجب قانون پرداخت عیدی سالانه بر عهده کارفرما است و پرداخت آن اجباری می باشد. از این رو هر فردی که در مجموعه اقتصادی کشور مشغول به کار است در انتهای سال باید مبلغی را به عنوان عیدی دریافت نماید و در صورت عدم دریافت این مبلغ می تواند از مراجعه قانونی پیگیری لازم را صورت دهد. مبلغ عیدی در انتهای سال توسط دولت تعیین شده و به کارفرمایان ابلاغ می شود.
عیدی سالانه به تمام مشغولین به فعالیت در بدنه اقتصادی کشور تعلق می گیرد و به عنوان یک کمک هزینه جهت شروع سال جدید و گذراندن تعطیلات نوروزی به حساب می آید. در تمام دنیا پاداش آخر سال به کارمندان و کارگران رواج دارد. افرادی که شامل قانون وزارت کار هستند و بیمه تامین اجتماعی دارند عیدی خود را با حقوق اسفند ماه دریافت می کنند. اما کارمندان دولت این مبلغ عیدی را در اواسط اسفند دریافت خواهند کرد.
فرمول محاسبه عیدی سالانه افرادی که شامل قانون وزارت کار می شوند با افرادی که استخدام دولت هستند متفاوت می باشد. عیدی کارکنان دولت در انتهای سال مبلغی است که دولت برای کارکنان خود تعیین می کند و از فرمول خاصی پیروی نمی کند. اما عیدی کارکنان بخش خصوصی و شرکت های دولتی که کارکنان خود را بیمه تامین اجتماعی نموده اند با فرمول وزارت کار تعیین شده و باید پرداخت شود. با این حال در دولت کمترین حد و بیشترین حد عیدی نیز تعیین می شود تا کارفرمایان و کارکنان دچار مشکل نشوند.
در قانون مصوب شده است که مبلغ اعلام شده در فرمول به افرادی تعلق می گیرد که یک سال در واحد صنفی فعالیت داشته اند. در صورتی که کمتر از یک سال در آن واحد مشغول به کار باشد به میزان تعداد ماه هایی که در آن واحد فعالیت داشته اند عیدی دریافت می کنند. اما نحوه محاسبه عیدی برای کارگران با فرمول زیر انجام می شود.
365 / 2 * کارکرد * (مزایا مستمر + حقوق پایه)
همان طور که مشاهده می کنید در مخرج این فرمول عدد 365 درج شده است. حال اگر فرد تنها 6 ماه به گروه اضافه شده باشد مبلغ عیدی او بر عدد 183 تقسیم می شود. در بین مشمولان قانون وزارت کار مرسوم است که عیدی را دو برابر حقوق یک ماه خود محاسبه کنند. این نکته قابل توجه است که منظور از حقوق یک ماه، حقوقی است که در 60 روز انتهای سال دریافت شده است. پس در صورتی که در اواخر سال شامل افزایش حقوق بوده اید عیدی شما با آخرین حقوق دریافتی محاسبه خواهد شد.
عیدی سالانه به تمام افرادی که مشمول قانون وزارت کار باشند اعم از افرادی با قرارداد دائمی، موقت و افرادی که با عنوان کار معین، کارمزد و تمام کارگران فصلی بسته به میزان ماه هایی که فعالیت دارند تعلق می گیرد. اما قوانین محاسبه آنها با هم تفاوت دارد و در ادامه بیشتر در این باره صحبت خواهیم کرد.
برای تشخیص این موضوع بهتر است نگاه دقیق به عیدی سالانه بیاندازیم. میزان تعیین عیدی در کارگاه هایی که طرح طبقه بندی دارند با دیگر کارگاه های متفاوت است. در کارگاه هایی که طرح طبقه بندی مشاغل ندارد عیدی شامل مزد فعالیت و مزایای ثابت محاسبه می شود. منظور از مزایای ثابت حق مسکن، حق خواروبار، حق عائله مندی، سختی کار و ... می باشد. اما در صورتی که کارفرما برای تشویق کارکنان پاداش و مزایای خاص تعیین کرده باشد شامل عیدی نخواهد شد. این در حالی است که در کارگاه های دیگر که طرح طبقه بندی مشاغل در آن ها اجرا می شود تنها مزد گروه و مزد مبنا شامل عیدی خواهد شد. در این کارگاه های مزایای ثابت که شامل حق مسکن، خواروبار، عائله مندی و .... شامل محاسبه عیدی نخواهد شد.
همانطور که گفته شد حداقل بیمه کارگران دو برابر حقوق یک ماه کارکرد و حداکثر آن سه برابر حقوق یک ماه کارکرد می باشد. در صورتی که عیدی از این میزان بیشتر پرداخت نشود شامل بیمه نخواهد شد. اما مالیات آن باید پرداخت شود. مالیات مبلغ عیدی معافیت یک دوازدهم را شامل می شود.
همان طور که قبلا گفته شد تمام افرادی که مشغول به انجام فعالیت در یک واحد صنفی هستند و بیمه تامین اجتماعی شده اند شامل عیدی سالانه خواهند شد. اما قوانین پرداختی عیدی به گروه های مختلف متفاوت است. قوانین شامل موارد زیر می شود:
مبلغ دوماه از کارکرد کارکنان فصلی، عیدی آنها را شامل می شود. اما کارگران روزمزد حقوق ثابت دریافت نمی کنند و هر روزی که برای کار به کارگاه مراجعه کنند حقوق دریافت می کنند. از این رو کارفرما تعداد روزهایی که فرد در کارگاه مشغول به فعالیت بوده و متوسط کارمزد روزانه را دریافت کرده اند حساب می کند. فرمول محاسبه عیدی کارگران روزمزد برابر است با دستمزد روزانه ضرب در شصت روز کاری.
کارگران پاره وقت نیز دستمزد ثابت ندارند و ممکن است هر ماه حقوق دریافتی متفاوتی داشته باشند. از این رو معیار محاسبه عیدی سالانه آنها میانگین دستمزد سه ماه آخر می باشد. حال تعداد ساعات کاری در نظر گرفته شده و عیدی آنها محاسبه می شود.
در مورد بازنشستگان تامین اجتماعی این فرمول جایگاهی نداشته و عیدی آنان مانند کارکنان دولت توسط هئیت دولت تعیین می شود که به مراتب کمتر از مبالغ بیمه آن ها در زمان فعالیت خواهد بود.
کارگران و تمام کارمندانی که تحت بیمه تامین اجتماعی قرار دارند طبق فرمول محاسبه عیدی و سنوات خود را دریافت می کنند. پایه حقوق کارگری که وزارت کار تعیین نموده است ۱,۹۱۰,۴۰ می باشد. برای محاسبه عیدی افرادی که یکسال تمام در مجموعه مشغول به کار بوده اند باید این عدد را در 2 ضرب کرد. حداقل عیدی سالانه بیمه شدگان تامین اجتماعی دو برابر یک ماه حقوق پایه وزارت کار است. پس حداقل میزان عیدی چیزی حدود 3 میلیون و 820 هزار تومن تعیین می شود. عیدی این افراد از سه برابر حقوق پایه بیشتر نخواهد شد . پس عیدی یک کارگر در سال 1400 چیزی بین 3 میلیون و 820 هزار تومن تا 5 میلیون 730 خواهد بود.
همانطور که قبلا گفته شد از این مبلغ بیمه کثر نمی شود اما اگر مبلغ از حداقل ها بیشتر باشد شامل مالیات خواهد شد. در صورتی که از ورود شما به مجموعه کمتر از یک سال گذشته باشد با توجه به ماه های حضور در شرکت به شما عیدی تعلق می گیرد. برای مثال اگر 6 ماه در کارگاه فعالیت داشته باشید عیدی آخر سال شما به اندازه یک ماه پایه حقوق تعیین خواهد شد.
عیدی و پاداش آخر سال کارکنان دولت تابع فرمول نیست و توسط دولت تعیین و پرداخت می شود. در سال 1400 طبق مصوبه هیئت دولت عیدی کارکنان 1 میلیون 500 هزار تومن تعیین شده و در اسفند ماه پرداخت می شود.
جالب است بدانید که عیدی بازنشستگان دولت و بازنشستگان تامین اجتماعی نیز از این رویه پیروی می کند. به عبارتی تفاوتی ندارد از کدام کارگاه یا اداره دولتی بازنشسته شده باشید عیدی سال 1400 برای شما یک میلیون و 500 هزار تومان می باشد.
همیشه این سوال برای فعالان بخش دولتی وجود دارد که چرا عیدی سالانه آنها کمتر از کارگران می باشد. مهمترین دلیل این اختلاف قیمت به این دلیل است که عیدی کارکنان دولت از بودجه دولت کاسته می شود. از این رو باید کاملا اصولی محاسبه شود. از طرفی کارکنان دولت ثبات شغل داشته و در طول سال مبالغ مشخصی حقوق دریافت می کنند. این در حالی است که کارگران شغل های سخت تری داشته و هر لحظه در عرض از دست دادن شغل خود هستند. کارگران بعد از 30 سال کار بازنشسته شده و حقوق آنها به میزان واضحی کاسته می شود؛ اما کارکنان دولت از مزایای بازنشستگی خوبی همچنین برخوردار خواهند بود.
روزها و ماه هایی که کارگران در مرخصی استعلاجی هستند جزو سنوات خدمتی آنها محاسبه می شود با این تفاوت که حقوق آنها توسط بیمه پرداخت می شود. از این رو در تعیین عیدی نمی توان روزهایی که کارگر در مرخصی استعلاجی است را کم نمود. عیدی سالانه به روزهایی تعلق می گیرد که فرد غیبت بدون توجیه نداشته است و بیمه تامین اجتماعی واریز شده باشد.
در جواب به این سوال باید گفت بله. در زمان تسویه حساب کارفرما موظف است میزان سنوات و عیدی روزهایی که فرد در شرکت یا کارگاه و کارخانه مشغول به کار بوده است را پرداخت نماید حتی اگر در نیمه اول سال باشیم. این تفاوتی ندارد که فرد با اطلاع قبلی استعفا داده باشد و یا اینکه اخراج شده و یا بازنشسته شود در هر صورت به نسبت روزهای کارکرد عیدی دریافت خواهد کرد.
عیدی سالانه پاداشی اجباری است که کارفرما جهت شروع سال جدید به کارگران و شاغلین در شرکت خود پرداخت می کند. سنوات دیگر پاداش اجباری است که بعد از فراغت کارکنان به آنها پرداخت می شود. این پرداختی جهت بازنشستگی، از کارافتادگی، فوت، استعفا و ... تعیین شده است و در صورت فوت کارگر به خانواده او پرداخت می شود. حداقل میزان سنوات سالانه حقوق یک ماه کاری است و در صورتی که کارفرما تمایل داشته باشد می تواند سقف آن را افزایش دهد و به عبارت ساده تر محدودیت حداکثری ندارد. سنوات اصولا به همراه عیدی پرداخت می شود؛ اما کارفرما می تواند با رضایت کارکنان آن را به تعویق انداخته و در زمان دیگری پرداخت کند.
عیدی سالانه و سنوات از جمله پاداش های اجباری است که توسط کارفرما باید پرداخت شود. اما انواع مختلفی از پاداش وجود دارد که کارفرما با توجه به قانون و صلاحدید خود در طول سال کاری به کارگران خود پرداخت می کند. پس نمی توان تفاوتی بین عیدی و پاداش قائل شد بلکه عیدی یکی از انواع پاداش می باشد.
با توجه به شروع سال جدید و عید نوروز باستانی عیدی کارگران و کارکنان دولت جهت گذراندن تعطیلات و همچنین بزرگداشت این عید باستانی در روزهای اول اسفند تا اواسط آن پرداخت می شود. قوانین مربوط به عیدی از سال 1370 تا کنون تغییری نداشته است و به نظر می رسد توانسته است نیازهای کارگران و کارمندان دولت را برآورده نماید. در صورت عدم پرداخت عیدی و سنوات در انتهای سال می توانید شکایت خود را به اداره کار و امور اجتماعی ببرید.
به مقاله قانون پرداخت پاداش و عیدی کارگران چه امتیازی می دهید
۵
۴
۳
۲
۱
