شرایط و مزایای بازنشستگی

بازنشستگی یکی از دوران های زندگی هر فردی است که به دلایلی مانند کهولت سن، بیماری و از کار افتادگی از کار خود کناره گیری می کند و در دوران بازنشستگی از مزایای آن استفاده می کند.

قوانین تامین اجتماعی برای بازنشستگان شرایط و مزایایی در نظر گرفته که لازم است بسیاری از شاغلین و بازنشستگان از آن اطلاع کافی داشته باشند و نسبت به آن برنامه ریزی کنند؛ در این مقاله به مهم ترین شرایط بازنشستگی و نحوه محاسبه مستمری اشاره می کنیم:

1.    بیمه شده با حداقل 30 سال و حداکثر 35 سال سابقه خدمت می تواند بازنشسته شود و حقوق بازنشستگی مقرر را به طور کامل دریافت کند که البته لازمه آن داشتن 50 سال تمام برای آقایان و 45 سال برای خانم ها است.

2.    اگر سابقه پرداخت بیمه برای بیمه شده کمتر از 30 سال باشد، شخص به نسبت سال هایی که خدمت کرده حقوق بازنشستگی دریافت می کند؛ البته با شرط سنی 60 سال برای آقایان و 55 سال برای خانم ها. برای مثال در صورتیکه آقای 58 ساله با 24 سال سابقه کارقصد بازنشستگی داشته باشد، باید تا سن 60 سالگی صبر کند البته این سن برای خانم ها 55 سال ذکر شد.

حال فرض کنید شخصی 60 ساله با 24 سال سابقه بازنشسته شد، اگر حقوق بازنشستگی برای کارمندان 30 سال خدمت، 3میلیون تومان باشد، برای این شخص به نسبت سال های کارکرد به 30 سال، حقوق تعلق می گیرد:

 3,000,000 = 2,400,000  × ( 30 ÷ 24 )

البته بر اساس ماده 111 قانون تامین اجتماعی در صورتیکه حقوق وی کمتر از حداقل حقوق شورای عالی کار باشد، این مبلغ تا حداقل حقوق مصوبه افزایش می یابد.

3.    اگر سن کارکنان مرد از 65 سال و کارکنان زن از 60 سال گذشته باشد، کارفرما می تواند برای آنها درخواست بازنشستگی کند حتی اگر سال های خدمت آنها کمتر از حد نصاب باشد.

اگر سابقه خدمت بیمه شده کمتر از 20 سال و بیشتر از 10 سال باشد، ماده 111 قانون تامین اجتماعی قابل اجرا نخواهد بود و وی تنها به نسبت سنوات خدمت، حقوق بازنشستگی دریافت خواهد کرد؛ برای مثال آقای 60 ساله با 14 سال سابقه برای بازنشستگی اقدام می کند، حقوق دریافتی وی با احتساب 3 میلیون تومان برای 30 سال خدمت، برابر با یک میلیون و چهارصد هزار تومان خواهد بود.

4.    در مورد افرادی که کمتر از 10 سال سابقه خدمت دارند و به سن بازنشستگی رسیده اند، می توانند با پرداخت حق بیمه سال های کسری، با 10 روز یعنی یک سوم حقوق کامل، بازنشسته شوند. پس شرط لازم برای بازنشستگی، اول رسیدن به سن مورد نظر و دوم سابقه پرداخت حداقل 10 سال حق بیمه می باشد.

5.    برای کارگران مشاغل سخت و زیان آور، شرایط متفاوت است؛ این گروه از کارکنان می توانند با 20 سال سابقه بدون وقفه یا مجموعا 25 سال سابقه بازنشسته شوند، بدون آنکه به سن بازنشستگی رسیده باشند.  درمشاغل سخت و زیان آور، هر سال سابقه پرداخت حق بیمه معادل 1.5 سال محاسبه خواهد شد.

مستمری بازنشستگی

برای تعیین میزان مستمری که به فرد بازنشسته تعلق می گیرد؛ متوسط حقوق بیمه شده را به نسبت سال های سابقه پرداخت بیمه نسبت به 30 سال، ضرب می کنند.

متوسط مزد یا حقوق بیمه شده از مجموع مزد یا حقوق مبنای کسر حق بیمه در آخرین دو سال اشتغال به کار و حق بیمه ماهانه او در این دو سال، عامل تعیین کننده مستمری بازنشستگی است.  

با توجه به قانون سازمان تامین اجتماعی حقوق بازنشستگی در این سازمان طبق روش زیر محاسبه می شود:

30/ تعداد سالهای سابقه خدمت × متوسط دستمزد در دو سال آخر خدمت پس از کسر حق بیمه

برای مثال فرض می کنیم آقای 60 ساله با 22 سال سابقه خدمت قصد بازنشستگی در ابتدای سال 1400 را دارد. با توجه به اینکه حقوق وی ، پس از کسر حق بیمه در سال 1399 معادل 4,000,000  تومان و در سال 1398 معادل3,500,000  تومان باشد، حقوق بازنشستگی تعلق گرفته در ابتدای سال 1400 به وی برابر خواهد بود با:

حال اگر این مبلغ کمتر از حداقل مصوبه ماده 111 قانون تامین اجتماعی باشد تا حداقل مبلغ افزایش می یابد. در واقع مستمری بازنشستگان به موجب این ماده نباید از حداقل حقوق سال مربوطه کمتر باشد و همچنین از حداکثر حقوق سال مربوطه که معادل 7 برابر حداقل حقوق است نیز نباید بیشتر باشد.

البته دقت کنید در مورد کسانی که با وجود افزایش حقوق در سال های متمادی خدمت، کارفرما لیست حق بیمه را مطابق با حداقل حقوق درج می کند و بر مبنای حقوق کارکنان حق بیمه را پرداخت نمی کند، از این بابت متضرر می شوند و در هنگام بازنشستگی نیز حداقل مستمری به آنها تعلق می گیرد و از مستمری واقعی خود برخوردار نمی شوند.

مزایای بازنشستگی

بازنشستگان علاوه بر دریافت مستمری بازنشستگی از مزیت های دیگر برخوردار هستند؛ کمک هزینه عائله مندی است که برای بازنشستگان مرد در صورت داشتن همسر دائم و برای بازنشستگان زن در صورت نداشتن همسر تعلق می گیرد. شرط دیگر آن داشتن فرزند پسر کمتر از 18 سال و یا فرزند دختر مجرد و بدون اشتغال به کار است.

بیشتر بخوانید:

قوانین تامین اجتماعی

کمک هزینه مسکن و عیدی هم از مزیت های دیگر تعلق گرفته به بازنشستگان است که به منظور تامین بخشی از هزینه زندگی مستمری بگیران به آنها تعلق می گیرد.

علاوه بر آن تامین هزینه های درمانی خود بازنشسته و خانواده وی در صورت واجد شرایط بودن نیز بر عهده سازمان تامین اجتماعی است.

کمک هزینه اولاد نیست مانند کمک هزینه عائله مندی به بازنشستگان تعلق می گیرد که بر طبق آن برای هر فرزند مبلغ مشخصی به عنوان کمک هزینه پرداخت می شود و پرداخت آن حداکثر برای 3 فرزند است و برای فرزند چهارم و به بعد مبلغی تعلق نخواهد گرفت.